Cyfryzacja oznacza stosowanie najnowszych technologii przez rolników i społeczności wiejskie, lepszy dostęp do wiedzy i szkoleń, poprawę sytuację na wsi oraz modernizację infrastruktury i zarządzania w tym sektorze. Dzięki cyfryzacji rolnictwo i obszary wiejskie w UE zyskują na nowoczesności, konkurencyjności i zrównoważonym charakterze. Kluczową rolę w cyfryzacji obszarów wiejskich odgrywają Lokalne Grupy Działania.
Cyfryzacja na wsi jest jednym z priorytetów UE, którego celem jest przyspieszenie rozwoju obszarów wiejskich. Dzięki gromadzeniu i przetwarzaniu informacji, automatyzacji technologicznej i robotyzacji produkcja rolna może być bardziej zrównoważona. Technologie cyfrowe zwiększają wydajność i konkurencyjność sektora rolnego, zmniejszając jego ślad środowiskowy.
Rozwój technologiczny obszarów wiejskich
Aż 80 proc. UE to obszary wiejskie, które zamieszkuje 30 proc. ludności. Wiele takich miejsc jest upośledzonych pod względem infrastruktury w porównaniu z ośrodkami miejskim, które rozwijają się w szybszym tempie, zapewniając lepszy dostęp do usług publicznych i oferując szerszy zakres możliwości. Wraz ze wzrostem luki technologicznej wieś stopniowo wyludnia się, gdyż ludzie poszukują wysokiej jakości edukacji, możliwości dobrego zatrudnienia oraz sprawnej opieki zdrowotnej.
Obszary wiejskie potrzebują silnych bodźców rozwojowych, w czym pomóc może cyfryzacja. Nowoczesna infrastruktura cyfrowa pokonuje fizyczne odległości, aby zapewnić obywatelom możliwości i usługi bez względu na to, gdzie mieszkają. Dzięki łączności cyfrowej wiele obszarów wiejskich rozwija się dynamicznie. Niezawodne i szybkie łącza szerokopasmowe są warunkiem dostępu do nowoczesnych usług, które mogą zniwelować przepaść cyfrową między obszarami wiejskimi i miejskimi.
Internet na terenach wiejskich
Według Eurostatu, obecnie dostęp do internetu ma ok. 95 proc. gospodarstw domowych w miastach UE oraz 91 proc. na obszarach wiejskich. Tymczasem jeszcze dziesięć lat wcześniej różnica ta wynosiła ok. 10 proc. Ponad 90 proc. osób w UE w wieku 16-74 lat mieszkających w miastach korzysta z internetu za pomocą smartfonów lub telefonów komórkowych (ponad 80 proc. mieszkańców wsi). Na obszarach wiejskich zdecydowanie rzadziej niż w miastach korzysta się z laptopów i tabletów.
Dostęp do superszybkiego internetu światłowodowego jest standardem w dużych miastach, ale rozwija się także na wsi. Światłowód doprowadzony jest bezpośrednio od dostawcy internetu do odbiorcy, czyli do mieszkania klienta, a dane wymieniane za pomocą światła przesyłane są przewodem wykonanym z włókna szklanego i tworzyw sztucznych.
Takie rozwiązanie zapewnia bardzo wysoką odporność na zakłócenia wywoływane przez czynniki meteorologiczne, co oznacza, że ze światłowodem bez problemu skorzystasz z internetu nawet podczas burzy czy silnej wichury. Wysokie prędkości internetu pozwalają korzystać z sieci na wielu urządzeniach w tym samym czasie.
Natomiast z internetu mobilnego może korzystać już ponad 99 proc. Polaków. Na prędkość przesyłu danych może mieć wpływ wiele czynników, w tym odległość użytkownika od nadajnika, liczba użytkowników korzystających w danym momencie z nadajnika, warunki atmosferyczne, ukształtowanie terenu czy gęstość zabudowy.
LGD a innowacje cyfrowe
Innowacje cyfrowe na wsi wspierają Lokalne Grupy Działania, które są rodzajem partnerstwa terytorialnego powstałego jako oddolna inicjatywa zrzeszająca przedstawicieli lokalnych organizacji z sektora publicznego, prywatnego i pozarządowego oraz mieszkańców działających na rzecz lokalnej społeczności. W Polsce istnieje kilkaset LGD, które dofinansowywane są z mechanizmów unijnych m.in. w zakresie zakładania i rozwijania pozarolniczej działalności gospodarczej oraz rozwoju koncepcji inteligentnej wsi.
Finansowanie projektów cyfryzacyjnych z Lokalnych Grup Działania to instrument bezzwrotny, który jest wypłacany w dwóch transzach. Pierwsza w wysokości 80 proc. jest premią, którą z reguły otrzymuje się zaraz po założeniu działalności gospodarczej. Natomiast 20 proc. wypłacane jest dopiero po zrealizowaniu wszystkich wydatków kwalifikowanych wskazanych w biznesplanie. W 2023 dotacja wynosiła 50-100 tys. zł, a od 2025 kwota dofinansowania LGD ma wzrosnąć do 150 tys. zł.
Edukacja cyfrowa w LGD
Dzięki dostępowi do internetu rozwija się idea smart villages, która polega na połączeniu nowoczesnych narzędzi i technologii dla polepszenia jakości życia oraz podniesienia standardu usług publicznych dla obywateli przy lepszym wykorzystaniu zasobów oraz mniejszym wpływie na środowisko. Wszystko to, by obszary wiejskie były konkurencyjne, nowoczesne i równocześnie chroniły swoje dziedzictwo kulturowe.
Smart village integruje nowoczesne technologie dla wsi, zieloną energię, zrównoważone rozwiązania gospodarcze oraz społeczne, co przyczynia się do szybszego i ekologicznego rozwoju wsi. Idea łączy różne aspekty życia na wsi – od infrastruktury technicznej przez edukację, zdrowie, kulturę po ochronę środowiska. Koncepcja smart village to przyszłość cyfryzacji w lokalnych społecznościach.
Przykłady cyfrowych inicjatyw LGD
LGD mogą z dotacji zakładać witryny internetowe przeznaczone do informowania mieszkańców obszarów wiejskich o lokalnych inicjatywach i wydarzeniach. Dzięki środkom pomocowym działają portale internetowe służące do komunikacji między mieszkańcami wsi, organizacji kursów językowych czy różnego rodzaju szkoleń.
LGD tworzą strony internetowe do promocji lokalnych atrakcji turystycznych oraz miejscowych organizatorów turystyki.
